Şev Örtüleme

Şev duyarsızlıklarına karşı en temel koruma yöntemlerinden biri kaya ve taş düşmesi riskleri barındıran yamaçların çelik ağlarla kaplanmasıdır. Bu iş için bir çok farklı örgü yapısında ve kapasitede ağlar üretilmiştir. Şev örtülemelerinde kullanılan en temel basit ağlar, çift bükümlü altıgen örgü ağlardır. Bu ağlar farklı gözenek genişliklerinde ve farklı tel kalınlıklarında üretile bilmekle beraber en sık tercih edilen 3mm kalınlığında 8X10 gözenek açıklığında çelik ağlardır. Aşağıda bu ağ görselini ve kullanılan faklı tel kalınlığı ile gözenek genişlikleri seçeneklerini görülebilmektedir. Çift bükümlü altıgen örgü ağlar (Double Twist hegzagonal mesh) sektördeki her üretici firmanın ürün gamında olmakla birlikte italyan Maccaferri firmasının patentli bir ürününde kenar teli olarak her iki yanında ve ağın ortasından boydan boya fabrikasyon örgü çelik halatlı bir ürünü bulunmaktadır. Maccaferri den bu ürünü almak istemeyen firmalar çift bükümlü ağ örtülemesi akabinde belirli aralıklarla dikey çelik halat ölümünü imalat sonrası ayrıca yaparak aynı mukavemete ulaşmaya çalışmaktadır. Türkiyeden Apaydın firmasının ise yine patentini aldığı ve satış hakkının sadece kendisinde olduğu bir çift bükümlü ağ modeli vardır. Apaydın’ın aldığı patentte çift bükümlü ağ örümü için tek bir tel değil iki telin birbiri üzerine burulması ile elde edilen bir tel kullanılmıştır. Bu yöntem ile firma daha az çelik kullanarak aynı mukavemeti elde etmektedir. Bu ağlarda korozyona karşı kullanılan kaplama ise galvanizdir. Denize yakın korozyon yıpranmasının fazla olduğu yerlerde kullanılmak üzere birde üzeri plastik kaplı tel ile örülen çift bükümlü ağ modeli vardır. Kaplanan yüzeyin toprak yoğunluklu olması ve örtüleme sonrası yeşillendirme hedefiyle kullanılan Maccaferri firmasının macmat ürünü de vardır. Bu ürün çift bükümlü ağ ile parmak kalınlığında boşluklu lifli bir plastik kumaş görünümlü ağın fabrikasyon olarak birleştirilmesinden oluşur. Bu Maccaferrinin patentli ürünü olması nedeniyle diğer firmalar bunu Maccaferiden almadan kullanmak istemesi halinde 3d geomat (parmak kalınlığında lifli plastik kumaş) ürünü ile çift bükümlü çelik ağı ayrı ayrı kullanmaları gerekmektedir.

Yüksek kapasiteli çekil halat ağ paneller, masif (büyük) blokların düşme riski olduğu yüzeylerde tercih edilen ürünlerden biridir. Kare gözenekli bir yapıda üretilen bu ağlarda karelerin köşelerinde çelik halatlar birbirine bir perçinle yada tel bağlantısı ile birleştirilerek ağ oluşturulur. Kare köşelerinde kullanılan bu birleştirme farkı üretici firmaya göre farklılık gösterir. Çelik halat paneller firmaya göre farklı isimlerde anılır. Faklı gözenek genişliğinde ve farklı kalınlıklarda çelik halatlar kullanılarak üretilir. Şev yüzeyinde masif blok düşme riskleri yanında küçük taşların da düşme riski olması halinde çift bükümlü ağlar ile kombimlenmiş hibrit örtüleme yapılır. Önce çift bükümlü ağ örtülemesi ve akabinde çelik halat ağ panel örtülemesi ile güçlendirme yapılır.

Şev örtülemelerinde yine çok kullanılan ürünlerden biri de Yüksek Kapasiteli Halka Ağlar (Ring Net) dır. Bu ağların imalatında kullanılan tel karbonla güçlendirilmiş olduğunda mm2 ye düşen kaldırma kapasitesi çelik telden kat kat fazladır. Halka ağlar karbonla güçlendirilmiş telin birkaç kat halka şeklinde sarılması ve bu halkaların sarımı sırasında her bir halkanın 4/6 halkanın içinden geçirilmesi ile örülür. Daha güçlü bir mukavemet için her bir halkadan 6 halka geçirilmesi ile oluşan ağlardan çok genelde her bir halkadan 4 halka geçirilmesi ile oluşan ağlar tercih edilir. Halkanın oluşumundaki sarım sayısı, tel kalınlığı, halka çapı, ağın kapasitesini ve fiyatını etkileyen temel unsurdur. Karbonla güçlendirilmiş çelik tel kullanılan ağların hepsinde olduğu gibi halka ağlarda da korozyona karşı galfan kaplama kıllanılır. Galfanın galvanizden farkı içeriğindeki çinko miktarıdır ve korozyon dayanımı birkaç kat fazladır. Ayrıca halka ağları oluşturan halkalar üretici firmaya göre değişiklik gösterir. Halka ölümünde kullanılan iki farklı yöntem vardır. Birincisi fabrikasyon olarak telin halkayı oluştururken birbiri üzerine kaç kat isteniyorsa sarılması ve sarım bittiğinde başlangıç ucunun bitiş ucuna gizli kaynak ile birleştirilmesidir. Diğer yöntemde tel halka oluşturacak şekilde sarılırken burma işlemi yapılmaz ve sarım bittiğinde halkaya perçin atılır. Perçin yöntemini kullanan firmalarda da atılan perçin sayısında farklılık görülmektedir. Halka ağlar, şev yüzeyinde düşmesi muhtemel masif (büyük) bloklar olması halinde tercih edilir. Fakat büyük gözenek genişlikleri nedeniyle eğer şev yüzeyinde risk teşkil eden küçük taşlar da varsa çift bükümlü ağlar ile kombine edilerek hibrit bir örtüleme yapılır.

Basit tel ağlarda tek büküm örgü kullanılmamasının en temel nedeni ağı oluşturan telde bir kopma olduğunda tek büküm ağda büyük bir parçalanma olurken çift büküm ağda sadece kesilen telin olduğu baklada hasar olur. Fakat karbonla güçlendirilmiş yüksek kapasiteli çelik ağlarda teldeki mukavemet nedeniyle bir kopma durumunda bütün ağa yayılmaz. Bu tellerin mukavemet farkını hayal edebilmek için basit tel ağ kerpetenle çok kolay kesilirken aynı kalınlıktaki hatta daha ince karbonla güçlendirilmiş teli kerpetenle kesmek mümkün değildir. Tek bükümlü yüksek kapasiteli ağların geometrisi de aldıkları patentlerden dolayı firmaya göre farklılıklar gösterir. Bu ağların genel görünümleri genelde baklava ve kare dir. Yine tel kalınlığı ve gözenek genişlikleri farklı modellerde üretilir.

Şev örtülemeleri aktif ve pasif olmak üzere iki tipte yapılır. Aktif korumada hedef yüzeyi desteklemek ve şevdeki hareketi minimuma indirmektir. Bunun için örtüleme ile birlikte tüm yüzey blonlanarak ağın yüzeyi dar bir elbise gibi sarması ve desteklemesi sağlanır. Pasif korumada ise ana hedef şev yüzeyindeki riskli taşların düşürülmesi değil olası düşmelerde kontrol altında şev topuğunda toplanmasının sağlanması dır. Gerek aktif gerekse pasif korumada tepede ve topukta blonlar(ankrajlar) kullanılır. Ağın ana taşıyıcısı tepe ankrajları dır. Bunlar şev tepesinde yüzeyin biraz gerisinde sağlam noktalara uygulanır. Tepe ankrajlarının üzerinden ve topuk ankjrajlarının altından geçirilen ve gerdirilen çelik halatlar yükün tek bir noktaya değil dağılmasını sağlar. Çelik halat ağın içinde kalacak şekilde tepede ortalama 50cm topukta ise 20cm pay bırakarak katlama yapılır. Yapılan katlamalar pinomatik tabanca yada bağlama teli ile sabitlenir.